30 yaşlı “Güllələnmiş qəzet”in baş redaktoru: “O cəsarəti göstərmək bizim taleyimizə yazılmışdı” 

 

 4 Avqust 2019-cu il
Bu gün “Səhər” qəzetinin 30 yaşı tamam olur. Modern.az saytının məlumatına görə, “Səhər” qəzetinin 1-ci nömrəsi 1989-cu il avqustun 4-də nəşr olunub.

"Səhər" qəzeti müstəqilliyimizin ilk illərinin salnaməsidir. Məhz bu qəzet  1990-cı il 20 Yanvar qırğınından sonra - yanvarın 25-də 2 milyon tirajla çap olundu. O zaman informasiya blokadasını yaran “Səhər” bununla Azərbaycanın haqq səsini dünyaya çatdırmışdı.

"Səhər" 1990-91-ci ildə Azərbaycanda yüksək tirajla nəşr edilən yeganə gündəlik qəzet olub.

Qəzet fəaliyyəti dövründə ictimai fikrə təsir edən, xarici kütləvi informasiya vasitələrinin istinad etdiyi ən etibarlı xəbər mənbəyi rolunu oynayıb...

"Səhər" qəzetinin məşhur 2 milyonluq sayı dərc olunmazdan əvvəl redaksiya bəyanat da yaymışdı. 20 Yanvar qırğınından dərhal sonra baş redaktor Məzahir Süleymanzadənin iş otağındakı hökumət telefonu vasitəsilə SSRİ-nin bütün müttəfiq respublikalarına çatdırılmış, Tbilisidən nüfuzlu beynəlxalq informasiya agentliklərinə göndərilmiş bəyanatda deyilirdi: “Bakı qan içində, bütün dünyadan təcrid olunmuş vəziyyətdədir. “Səhər” qəzetinin əməkdaşları fövqəladə vəziyyət şəraitində öz həyatlarını təhlükə qarşısında qoyub materiallar hazırlayırlar. İndiki şəraitdə qəzet buraxmaq mümkün olmadığı üçün həmin materialları müxtəlif vasitələrlə xarici kütləvi informasiya vasitələrinə göndərməyə çalışırıq. Ümid edirik ki, dünya ictimaiyyəti günahsız xalqımıza qarşı törədilən vəhşilikdən xəbər tutacaq, öz etiraz səsini ucaldacaqdır”.

Yeri gəlmişkən, 20 Yanvar şəhidlərinin siyahısı da ilk dəfə “Səhər” qəzetinin 1990-cı il 3 fevral tarixli nömrəsində dərc edilmişdi.

“Biz bir neçə etibarlı mənbəyə, xüsusən Səhiyyə Nazirliyinə istinad edərək bu siyahını hazırlamışdıq, - deyə baş redaktor M.Süleymanzadə xatırlayır.

“Həmin nömrədə 20 Yanvar qırğını zamanı yaralananların da siyahısı “Səhər”in oxucularına təqdim olunmuşdu. Sonralar müvafiq orqanlar tərəfindən şəhidlərin siyahısı dəqiqləşdirildi. Nəhayət, 2000-ci ildə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyevin Fərmanı ilə 137 Vətən övladına “20 Yanvar şəhidi” adı verildi”.

Məzahir Süleymanzadə o zamankı hadisələr, “Səhər qəzetinin 2 milyon tirajla çap olunmuş nömrəsinin hazırlanması haqda Modern.az-a danışıb:

- O zaman hər yerdə tətil elan olunmuşdu. Mətbəə də işləmirdi. Biz qəzeti çap etdirməkdən ötrü mütləq böyük jurnalistimiz Nəcəf Nəcəfovun icazəsini almalı idik. O isə axtarışda idi, tapılsa həbs edəcəkdilər. Nəcəfovu Əhmədlidən - gizləndiyi evdən tapıb gətirməkdən başqa çarəmiz yox idi. Ora isə yalnız general-mayor Aleksandrovun – “Azərbaycan” Nəşriyyatında senzura məsələlərinə nəzarət edən yüksək çinli zabirin  xidməti maşınını göndərə bilərdik. Nəcəfovu axtaran şəxslərin öz maşınında bizə icazə verməsi üçün nəşriyyata gətirdik. 
Aleksandrov soruşdu ki, bu, kimdir? Dedik “Səhər” qəzetinin şöbə müdiridir, köməyə gətirmişik.

Nəcəf Nəcəfov bir neçə şəklə baxan kimi dedi, necə ola bilər, bunları yaymaq üçün icazə almısınız? Artıq əmin olandan sonra qəzetin çapına yardım üçün yığdığımız mətbəə işçilərinə tapşırdı ki, “Rafael Nağıyev, Məzahir Süleymanzadə, Şakir Yaqubov  nə desələr mənim adımdan deyəcəklər…”.

…O zaman “Səhər” qəzetini dərc edəndə və orada 20 Yanvara aid bəzi materialları verəndə general Aleksandrov bilərəkdən deyil, bəzi məsələlərə loyal yanaşdığına görə bundan sui-istifadə etmişdik. O, buna görə töhmət də almışdı. Aleksandrov həm də Belarus Ali sovetinin deputatı idi. O deyirdi: “Mən general-mayoram, bütün fəaliyyətim boyu “paqon”ları fəxrlə daşımışam, amma həyatımda ilk dəfə sizə görə mənə töhmət verdilər”. Mən isə dedim ki, sən o töhmətə görə iftixar hissi keçirməlisən. 

- Hər halda böyük riskə girmişdiniz. Heç real ölüm təhlükəsi ilə üzləşmişdinizmi? 

- Əlbəttə. Fevral ayının 3-də biz qəzetdə 20 Yanvar şəhidlərinin siyahısını dərc etdirmişdik. Beynəlxalq informasiya belə idi ki, “Bakıda bir neçə nəfər terrorist, saqqallı, ekstremist məhv edilib”. İlk dəfə olaraq, 20 Yanvarda öldürülən günahsız qurbanları “Səhər” qəzeti şəhid adlandırıb.

Biz bir səhifəlik siyahını dərc etməkdən ötrü çox çalışdıq. 20 Yanvardan sonra – yanvarın 25-də “Səhər” qəzetinin 2 milyon tirajla çap olunan nömrəsi çıxdı.

Bu buraxılışın razılığını o şərtlə vermişdilər ki, biz qəzetdə bir səhifə düşmən əmrini verməli idik. Biz isə bunu dərc etmək istəmirdik. Sözügedən müzakirələr olduğu vaxt Oljas Suleymanov bizimlə görüşə gəldi. O prosesdən xəbərdar olandan sonra dedi ki, 12 səhifəlik qəzetin 11 səhifəsində öz xalqınızın mənafeyini müdafiə edəcəksiniz, cəmi 1 səhifə düşmən sözü yerləşdirəcəksiniz. “Düşünün, nə qədər böyük şans qazanmısınız” dedi. 
“Bundan imtina etmək lazım deyil. Hətta bu əksinə olsa, sizə cəmi 1 səhifə şans verilsə  belə, maksimum istifadə edib, sözünüzü deməlisiniz” söylədi.  Bu ağılllı söz olduğuna görə, bizim də razılaşmağımıza səbəb oldu. Həm də məcburiyyət qarşısında qalıb, həmin bir səhifəlik əmri dərc etdik. Amma onlar tələb etdikləri kimi, Azərbaycan dilinə tərcümə etmədik, rus dilində yayımladıq. Bu dolayısı yolla o demək idi ki, həmin materialın bizə aidiyyəti yoxdur. Digər səhifələrdə isə Şeyxülislam Allahşükür Paşazadənin bəyənatı, “Vətən bu gün ağı deyir” adlı tarixi reportaj, şəhidlərə ağı şeirləri, müxtəlif məqalələr dərc olunmuşdu. 

- 2 milyonluq tiraj niyə faciədən 5 gün sonra – yanvar ayının 25-i dərc edildi? 

- Biz şəhidlərimizin dəfnini gözləməli olduq. Çünki bu bir tarixi matəm idi. Azadlıq meydanından Şəhidlər xiyabanına qədər çiyinlərdə gedən şəhidlərin görüntülərini reportajlarda əks etdirdik. Həmin reportajları 11 jurnalist yazıb. Şair Vaqif  Bəhmənli 11 nəfərin yazdığı ayrı-ayrı parçaları bir cümlə ilə ifadə etdi. Bu gün məşhur bir mütəxəssisə oğul deyərəm ki, 11 nəfərin yazdığı reportajı bir-birindən ayıra bilsin. Çünki hamı bir fikrə köklənmişdi, eyni cür düşünürdü. Amma 11 nəfərin imzası olmasına rəğmən, biz bu reportajı xalqa aid etmişdik.

Şəhidlərin siyahısını dərc edəndən sonra bir mülki şəxs və iki hərbçi məni evimdən götürüb, “Azərbaycan” televiziyasına apardı. Orada da vəziyyət gərgin idi, televiziyanın enerji bloku partladılmışdı, Bəxtiyar Vahabzadənin generalın üzünə tüpürməsi insident yaratmışdı.

 

Bakı səhərinin hərbi komendantının əmrlərini Azərbaycan dilində oxumağa adam tapmırdılar. Bir əsgər tapmışdılar, guya Azərbaycan dilini bilirdi, amma erməni ləhcəsi ilə pis gündə danışırdı. General-leytenant Ovçinnikov – Dövlət Televiziyasının binasında oturub, proseslərə rəhbərlik edən zabit “Səhər” qəzetini əlinə alır, görür ki, 20 Yanvarda şəhid olan 137 nəfərin adı qeyd olunub. Siyahının haradan götürüldüyünü, niyə dərc olunduğunu öyrənmək üçün məni çağırdılar. 

 

- Doğrudan da, həmin siyahını haradan götürmüşdünüz? 

- Polkovnik Rizvan Zeynalovun bir neçə nəfərdən ibarət qrupu var idi. Onlar ayın 22-nə qədər – təxmini 3 günə xəstəxanaları gəzərək, araşdırma apardılar, meyitlərin şəkillərini çəkdilər, şəxsiyyətlərini müəyyənləşdirdilər. O zaman nə material əldə olunsa, bizə verirdilər.

Çünki biz xarici ölkələrin informasiya agentliklərinin ən etibarlı mənbəsinə çevrilmişdik. Biz redaktor müavini olduğumuza görə, otağımızda dövlət telefonları var idi. Yeri gəlmişkən xatırladım ki, “Səhər” qəzeti o zaman “Kommunist”in əlavəsi kimi nəşr olunurdu.

Biz fürsətdən istifadə edib, dünyanın yarısı ilə əlaqə saxlayırdıq. Mülki şəxslərə də zəng edirdik. Əslində addımlarımız kortəbii idi.  Məqsədimiz isə sadəcə daha çox insana 20 Yanvar faciəsini çatdırmaq idi ki, Bakıda əslində nə baş verdiyini bilsinlər. Heç olmasa 50-100 nəfər bunu bilsə, bizim üçün böyük rəqəm idi. Elə həmin gündən telefonlarımız susmadı. Müxtəlif xarici ölkələrdən mötəbər informasiya agentliklərindən zənglər gəlirdi.

 

“Səhər”in ilk nömrəsi 1989-cu il avqustun 4-də çıxıb. 5 ay sonra 20 yanvar hadisələri baş verdi. Belə görünür ki, faciəni işıqlandırmaq, bu cəsarəti göstərmək “Səhər”in taleyinə yazılmışdı. 

O zamanlar indiki AZƏRTAC-a Peres adlı şəxs başçılıq edirdi. Biz onun Moskva ilə yazışmalarını ələ keçirəndə gördük ki, tamamilə düşmən mövqedədir. 20 Yanvar hadisələri ilə bağlı bütün informasiyalar Moskvaya, SİTA-ya göndərilir, orada SSRİ rəhbərliyinin  istəyinə uyğun yenidən yazılaraq, AZƏRTAC-ın materialı kimi yayılırdı. O materialların bir neçəsinə “Qara Yanvar diqaloqu”nda istifadə etmişik. Sonra bizim uşaqlar Peresin yaxasından tutub dartmışdılar.

Həmin hadisədən sonra Peres burada qala bilmədi, İsrailə köçdü.

 

20 Yanvar hadisəsindən sonra təbliğat işlərinə Xarici İşlər Nazirliyimizi də qoşmuşduq. Hazırda İngiltərədə yaşayan Zülfüqar Rüfətoğlu materialları ingilis dilinə tərcümə etmişdi, materialları oraya aparmışdılar. “Səhər”in tarixi nömrəsi çıxandan iki gün sonra bizə göndərdilər ki, İranda fars əlifbası ilə qəzetimizi yenidən dərc ediblər. Eləcə də, Baltikyanı ölkələrdə və digər xarici mənbələrdə “Səhər” qəzeti tərcümə edilib, dərc olunmuşdu.

 

40 gün qəzetimiz şəhidlərə yas saxladı. Əzizə Cəfərzadənin bayatıları, Xalidə Hasilovanın yazıları, Məmməd Aslanın “Ağla, qərənfil, ağla” şeiri ilk dəfə bizim qəzetdə çap olunmuşdu. İşimiz yanvarın 25-dəki 2 milyon tirajla yekunlaşmamışdı.

Biz bir tərəfdən peşə vəzifəmizi yerinə yetirirdik, bir tərəfdən də peşmançılıq hissi keçirirdik. Bir neçə gün evimizə belə getməmişdik.

- Nəyə görə peşman idiniz? 

- Dediyim kimi, şəhidlərin arasında olmadığımıza görə. O hiss bizi tərk etmirdi ki, o şəhidlərdən nəyimiz artıqdır? Aramızda qızlar da var idi. Flora Sadıqova göz yaşı tökürdü ki, niyə cavan jurnalistləri informasiya toplamağa göndərirsən, məni yox? Mən isə cavab verdim ki, sənin buradakı jurnalist qardaşlarının sonuncusu nə zaman şəhid olacaqsa, səni onda göndərərəm. Bu cür canımızı qoyaraq, işləyirdik, yazılarımızı göz yaşı ilə yazırdıq.

Mən partiya biletimi digər sakinlərlə birlikdə tonqala atmışdım. Amma son anda götürmüşdüm, kütlənin şillə-təpiyinə də məruz qalmışdım. 

- Niyə tonqalın içərisindən partiya biletinizi götürmüşdünüz? 

- Biz Şakir Yaqubovla Mərkəzi Komitənin qarşısından keçəndə gördük ki, böyük tonqal qalanıb, minlərlə partiya bilet ora atılıb. Filarmoniyanın yanından o zamankı Mərkəzi Komitənin binasına qədər olan ərazi adamla dolu idi. Biz də kütləyə qoşulub partiya biletimizi tonqala atdıq. Sonradan içimdən qəribə hisslər keçdi, əhvalım dəyişdi, soyuq tər basdı. Bu hissi nə yazmaq, nə də danışmaq olur. Elə bil kimsə mənə dedi ki, get biletini götür. Anidən, qeyri-ixtiyari irəli atılıb, tonqalın içindən bir çəngə bilet götürdüm. İçərisindən öz biletimi tapıb, cibimə atdım. İnsanlar az qalırdı məni tonqalın içərisinə atsınlar. Əməlli-başlı cəzamı aldım. Mənə şillə-təpik vurdular. Nəysə ki, birtəhər aradan çıxa bildik. 

- O partiya bileti sonrada bir işə yaradı?

- O partiya bileti sonradan həyatımı da qurtardı. Məni evimdən götürüb Ovçinnikovun yanına aparanda partiya biletim cibimdə idi. O, şəhidlərin siyahısını dərc etdiyimizə görə bizə 30 sutka həbs cəzası kəsdi. Qorxdum. Dilim qurudu, ayaqlarım boşaldı. Ancaq onda qorxu hissinin nə olduğunu duydum. Bizi Ulyanovska göndərəcəkdilər. Bir anlıq düşündüm ki, evdə körpə uşağım var, 6 yaşlı oğlumun üzündən belə öpmədən çıxmışam. Qorxu məcbur etdi, partiya biletini çıxartdım, hirslə stolun üstünə atdım. Dedim: “Azərbaycanda muzeyə qoyulası yeganə kommunist mən qalmışam, hamı biletini atıb tonqala yandırıb. Mənim biletim isə cibimdə, ürəyimin başındadır. Qorbaçova şikayət edəcəyəm, sən Azərbaycanda yeganə kommunisti həbs edirsən”.

Bütün bunları qorxudan necə dilə gətirdiyimin fərqində belə deyildim. Soruşdu ki, bu nə siyahıdır, çıxartmısınız? Cavab verdim ki, o “Kommunist” qəzetinin əlavəsidir, mən də “Kommunist”in redaktoruyam. O inanmadı, zəng etdi kiməsə. Toğrul Rüstəmov içəri girdi. O Toğruldan soruşduki, bu şəxs düzmü deyir? Toğrul mənimlə görüşdü və dedi ki, bəli, Məzahir əslində redaktor müavinidir, amma baş redaktor işdən uzaqlaşdırıldığına görə, onun səlahiyyətlərini də icra edir. Bundan sonra zəng etdi ki, Məzahir Süleymanzadənin 30 sutkalıq cəzasını şərti cəza ilə əvəz edirəm. Mənə isə tapşırdı: “Yenə də bu qəzeti çap etdirsən, bunun müzakirəsi yoxdur. Söz verirsən?”. “Yox, nə olacağını hələ bilmirəm” dedim. Ondan sonra, dediyim kimi şəhidlərin qırxına kimi qəzet çap olundu.

Ovçinnikov məni ikinci dəfə də ilişdirdi. Daxili İşlər Nazirliyində  çalışan Mehman Mehmanov bir materialı  bizə təqdim etmişdi – rus əsgərləri Bakıda neynirlər? Materialda qeyd olunmuşdu ki, əsgərlər mağazaların vitrinlərini sındırıb, ərzaq oğurlayırlar. Bunlar DİN tərəfindən cinayət işi kimi qeydə alınmışdı. Biz həmin yazını dərc etdik. Aləm yenə bir-birinə dəydi. Həmin materialın dərc olunmasına hərbi senzor möhürlə icazə vermişdi. Məqalə dərc olunan günün səhərisi bir asiyalı redaksiyamıza gəldi. Mübahisəmiz yarandı. Mən ona möhürü, yazıya icazə verilməsini göstərdim. O dedi, möhürü ver, aparım. Nə qədər təkid etdisə, möhürü vermədim. Ondan sonra Aleksandrova töhmət verdilər.

Azərbaycan Hərbi Komissarlığınınm siyasi idarəsinin rəisi Abdulla Ələsgərov adlı şəxsə zəng etdilər ki, “Səhər” qəzeti ilə bacara bilmirik. Qeyd edirdilər ki, çətinlik Azərbaycan dilini bilməməkləridir, onlar bizi aldadırlar. Ələsgərovdan xahiş etdilər ki, Azərbaycan dilli bir nəfəri göndərsin. Abdulla müəllim isə bir mayoru yanına çağırıb, tapşırıq verib ki, sənin rəhbərin də, senzorun da, generalın da Məzahir Süleymanzadədir. Oxuduqlarını deyil, onun dediklərini tərcümə et. Bu cür qeyrətli insanların köməyi ilə biz ata bilirdik.

2 milyon tirajlıq qəzet 12 böyük yük maşınına ancaq yerləşmişdi. Bu qəzetləri maşınlara dolduran, əhaliyə paylayan bizim qeyrətli dostlarımız, könüllülər idilər. Onlar avtomatın, güllənin altında müxtəlif yerlərə istiqamət alırdılar. Əsasən də milyon yarıma qədər adamın toplaşdığı Şəhidlər Xiyabanına tərəf maşınlar gedirdi. Qəzeti bir-bir deyil, dəstə ilə insanlara paylayırdılar. “Səhər” bir göyərçin kimi havada uçurdu.

- “Səhər”i niyə "güllələnmiş qəzet" adlandırılar?

Qəzetin güllələnməsi hadisəsindən də danışım. “Səhər” qəzetini bizim redaksiya ilə üzbəüz parça mağazasının vitrininə vurmuşduq. Zülfüqar və Araz Qurbanov qəzeti yapışdıran kimi minlərlə insan meyitlərin şəklinə baxmağa yığıldı. Bu zaman əvvəl havaya, insanların dağılışmadığını görəndə isə vitrinə atəş açdılar. “Səhər” qəzetinə də məhz onda güllə dəydi. Şəhid oldu qəzetimiz. Mən gələndə Zülfüqar və Arazı maşına mindirib, polisə aparmaq istəyirdilər. Onları azad etdirdim.

Bu hadisələrdən 29 il keçib. Tez-tez evə getmədiyimiz, redaksiyada gecələdiyimiz günləri xatırlayırıq. Mən ayın 19-dan 23-nə kimi evə getməmişdim. 4 gecə redaksiyada yatdım. Yazı yazmaq, onu çap etdirməkdən asan idi. Bir şəkildə çap etdirəndən sonra isi onu yaymaq, xalqa çatdırmaq, xalqı inandırmaq da çətin idi. İnsanların göz yaşı qurumamışdı. İlham və Fərizəgilə ilk dəfə Flora Sadıqovanı göndərmişdim. Ən birinci o gedib, İlhamgilin qapısını döyüb, ilk reportajı yazıb, insanlara İlham və Fərizəni tanıdıb.

20 Yanvarda “Moskva” mehmanxanasının qabağından Şəhidlər xiyabanının axırına qədər yerə “qərənfil xalçası” sərilmişdi. Dağüstü parkda şəhid məzarlarının çoxu boş qaldı. Dünyasını dəyişənlərin bir qismi rayon adamı olduğuna görə, rayonlarda dəfn edilmişdilər. Dəqiq informasiyalar olmadığına görə, kütləvi şəkildə 200-250 məzar qazmışdılar.

Şəhidlər xiyabanı kimi həmin ərazinin seçilməsi, kütləvi qəbirlərinin qazılması sıravi vətəndaşların təşəbbüsü idi. Bu özü də böyük məsuliyyət və cəsarət tələb edən iş idi.

“Səhər” qəzeti il yarım ərzində ölkədə nəşr olunan yeganə gündəlik qəzet olub. Biz məcbur olub bu qəzeti həm də rusca dərc etdirmişik. Taleyimizə Xocalı faciəsi də düşdü. Xocalı haqqında da ilk məlumatı biz yaymışıq. Çox əziyyətlərlə həqiqətləri xalqa çatdırmağa çalışmışıq. 

- "Səhər" qəzetinin adı çəkiləndə hansı jurnalistlər yada düşür?

- Bu gün - avqustun 4-də "Səhər"in birinci nömrəsinin çapdan çıxmasının 30 illiyi tamam olur. Bu münasibətlə qəzetin bütün əməkdaşlarını və oxucularını ürəkdən təbrik edirəm! Şübhəsiz, hər səhərimizin "Səhər"lə açıldığı günləri xatırlayanlar var. "Səhər" haqqında kitablar, dissertasiyalar yazılıb, sənədli filmlər çəkilib. Hər halda, dönüb geriyə baxanda iftixar hissi keçiririk, Vətənimiz, xalqımız üçün çox çətin illərin sınağından şərəflə, peşəkarlıqla, üzüağ çıxmışıq. "Səhər"in adının mətbuat tariximizə qızıl hərflərlə yazılmasında xidməti olan bütün əməkdaşlarımıza və oxucularımıza qəlbən "ÇOX SAĞ OLUN!" deyirik!

"Səhər" haqqında danışanda və yazanda "mən" ifadəsini çox işlədirəm. Əslində, burada təəccüblü heç nə yoxdur. Mən həqiqətən "Səhər"in yaradıcısı, birinci və sonuncu baş redaktoruyam. Amma mənim yazılarımdakı "MƏN" qətiyyən "Məzahir Süleymanzadə" anlamına gəlməməlidir. "Səhər"dən danışarkən işlətdiyim "MƏN" Cəmil Əlibəyov, Rəfail Nağıyev, Hidayət Elvüsal, Şakir Yaqubov, Əhməd İsayev, Araz Qurbanov, Zülfüqar Rüfətoğlu, Elman Qədirov, Bəxtiyar Sadıqov, Akif Qəhrəmanlı, Etibar Etibarlı, Rafiq Hacıyev, Tahir Aydınoğlu, Vaqif Bəhmənli, Əfqan, Flora Sadıqlı, Aidə Məmmədova...deməkdir. Bu "MƏN"i Mehdi Alıyev, Nəsimi Həbiboğlu, Süleyman Qaradağlı, Rövşən Binnətli, Rizvan Hilaloğlu, Oqtay Məmmədov, Svetlana Şıxəliyeva, Zemfira Ələkbərova, Sənubər Qasımova, Mahir Süleymanov, Tofiq Yusifov, Zöhrab Əmirxanlı, Surxay Hüseynov, İmran Bədirxanlı, Şahin Abasəliyev, Rauf Umudov,Rasim Sadıqov, Dilavər Nəcəfov, Yavər Əsədov, Bəybala Bəybalayev, Azadə Hüseynova, İlhamə Qasımlı, Səriyyə Müslümqızı, Şamıl Sabiroğlu, Seyidağa Cabbarov, Ələskər Cabbarov, Şahin Əliyev, Amalya Qasımova, Şamama İsmayılova...kimi də oxumaq olar. Gözəl xanımlarımız Pərinaz, Sevda, Reyhan,Sofiya, Xuraman, Nailə, Ofelya, Sədilə, Dilarə, Siddiqə, sürücülərimiz Ramiz Abdullayev və Əzim kişi də bu "MƏN"in içindədir. Yaşlı adamam, adlarını çəkmədiklərim məni bağışlasınlar...

Ən böyük təbrik isə, şübhəsiz, "Səhər"in sədaqətli oxucularına düşür. Çünki, "SƏHƏR"İ yaşadan, məni "MƏN" eləyən onlar - hər səhərlərini "Səhər"lə açanlar olub.