ChatGPT beynimizlə bərabər, dünyanın su ehtiyatlarını da məhv edirmiş

 

ChatGPT beynimizlə bərabər, dünyanın su ehtiyatlarını da məhv edirmiş.

Bu fikir son vaxtlar bəzi mütəxəssislər tərəfindən səsləndirilir və narahatlıq doğurur. Süni intellektin beynimizi "məhv etməsi" dedikdə, daha çox insanın düşünmə qabiliyyətinin zəifləməsi, diqqət dağınıqlığı və intellektual tənbəlliyin artması nəzərdə tutulur. Çünki insanlar getdikcə daha çox süni intellektə güvənir və öz analiz, qərarvermə bacarıqlarını az istifadə edir.

Su ehtiyatlarına gəldikdə isə, bu, texnologiyanın arxa plandakı sərfiyyatı ilə bağlıdır. Süni intellekti işlətmək üçün böyük server mərkəzləri fəaliyyət göstərir və bu mərkəzlər həm çoxlu enerji, həm də soyutma üçün tonlarla su sərf edir. Xüsusən quraq bölgələrdə bu, su qıtlığını daha da ağırlaşdıra bilər.

Süni intellektin yayılması ilə bağlı aparılan bəzi psixoloji araşdırmalar göstərib ki, insanlar artıq məlumat axtarmaqda, qərar verməkdə və problem həll etməkdə daha az zəhmət çəkməyə başlayıb. Çünki süni intellekt alətləri (məsələn, ChatGPT, Google Bard, avtomatik tərcümə proqramları) bunları bizim yerimizə edir. Nəticədə insan beyni bu bacarıqları məşq etmədikcə zəifləyir. Buna "rəqəmsal tənbəllik" və ya "kognitiv atrofiyaya doğru getmək" deyilir. Yəni beyin əzələ kimi, işlətmədikcə zəifləyir. Bəzi alimlər xüsusilə gənclərdə diqqət dağınıqlığının, oxuma vərdişinin azalmasının və dərindən düşünmə bacarığının geriləməsinin süni intellekt alətlərinin hədsiz istifadəsi ilə əlaqəli olduğunu deyirlər.

Süni intellekt modelləri, məsələn, OpenAI-nin ChatGPT-si və Google-un Gemini-si kimi böyük dil modelləri işləyərkən yüz minlərlə server fasiləsiz işləyir. Bu server mərkəzlərini soyutmaq üçün çoxlu miqdarda su istifadə olunur. Məsələn, 2023-cü ildə açıqlanan hesabatlara görə, yalnız Microsoft və OpenAI-nin süni intellekt layihələri Çində yerləşən serverlərdə bir il ərzində milyonlarla litr su sərf edib. Konkret desək, bir böyük süni intellekt modeli ildə 700 min ilə 1 milyon arasında insanın içməli su ehtiyacına bərabər miqdarda su istifadə edir. ABŞ-nin Arizona və Ayova ştatlarında belə server mərkəzlərinin çoxluğu səbəbindən yerli su ehtiyatlarında azalma qeydə alınıb. Bu, xüsusilə iqlim dəyişiklikləri fonunda quraqlıq yaşayan bölgələr üçün təhlükədir.